O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 2 sentabrdagi PF-5177-sonli Farmoni bilan O‘zbekiston Respublikasining rezidenti bo‘lgan jismoniy shaxslarga chet el valyutasini tijorat banklarining valyuta ayirboshlash shoxobchalariga erkin sotish va konversion bo‘limlaridan sotib olish va chet elda hech qanday cheklovlarsiz ishlatish huquqi berildi.
Milliy valyutaning yagona to‘lov vositasi sifatidagi mavqeini mustahkamlash maqsadida, O‘zbekiston Respublikasi hududida tovar va xizmatlar (ishlar) uchun chet el valyutasida to‘lovlarni amalga oshirish taqiqlandi.
Mamlakat hududidagi barcha to‘lovlar milliy valyutada amalga oshirilishi lozimligini inobatga olib hamda noqonuniy va spekulyativ operatsiyalarni oldini olish maqsadida ehtiyoj uchun zarur bo‘lgan valyutani qonuniy ravishda erkin xarid qilish imkonini beruvchi chet el valyutasini sotib olish tartibi joriy etildi.
Chet el valyutasi oldi-sotdisi bo‘yicha bank xizmatlarining ommabopligini ta’minlash uchun Markaziy bank va tijorat banklari tomonidan qator chora-tadbirlar amalga oshirildi.
1. Barcha viloyatlarda keng qamrovli valyuta ayirboshlash shoxobchalari tarmog‘i yaratilib, hozirda ularning umumiy soni 900 dan oshdi va ularda mijozlarga tezkor xizmat ko‘rsatish uchun barcha zarur shart-sharoitlar mavjud. Aholiga valyuta ayirboshlash operatsiyalari bo‘yicha xizmat ko‘rsatish uchun bank infrastrukturasini kengaytirish ishlari davom ettirilmoqda.
2. Jismoniy shaxslarning konversion kartalaridan chet elda foydalanish bo‘yicha barcha cheklovlar bekor qilindi, xususan:
3. Yakka tartibdagi tadbirkorlarga chet el valyutasini sotib olish imkoniyati berildi. Natijada iste’mol tovarlari importi bilan shug‘ullanuvchi yakka tartibdagi tadbirkorlarga chet el valyutasini jismoniy shaxslar uchun o‘rnatilgan tartibda, banklardagi hisobvaraqlar orqali sotib olishga ruxsat berildi (xarid qilingan chet el valyutasi bank hisobvarag‘iga o‘tkaziladi va mijozga xalqaro to‘lov kartasi taqdim etiladi).
Shu munosabat bilan, yakka tartibdagi tadbirkorlar chet el valyutasini cheklanmagan miqdorda xarid qilib, ushbu mablag‘larni o‘z xohishiga ko‘ra, joriy xalqaro operatsiyalar (tovar va xizmatlar importi) to‘lovlari uchun yo‘naltirishlari mumkin. Bunda chet el valyutasini xarid qilishda savdo tushumi va bankka kirim qilingan mablag‘lar hisobidan amalga oshirishlari mumkin.
Yakka tartibdagi tadbirkorlar xarid qilingan chet el valyutasini cheklovlarsiz foydalanishlari mumkin:
4. Doimiy ravishda aholining chet el valyutasiga bo‘lgan talabini qondirish uchun yangi bank instrumentlari joriy qilinmoqda. Xususan, aholiga qulaylik yaratish maqsadida:
5. Bank xizmatlari narxini pasaytirish, tijorat banklari o‘rtasida raqobatni rivojlantirish sharoitini yaratish uchun bozor mexanizmlari joriy qilinmoqda.
Natijada, so‘nggi paytlarda yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan chet el valyutasini sotib olish va sotish bilan bog‘liq bank komissiyalarining pasayish tendensiyalari kuzatilmoqda. Hozirgi kunda yuqorida ko‘rsatilgan operatsiyalarni o‘tkazishda bank komissiyalari quyidagicha belgilangan:
Yuqoridagilarni kelib chiqib hamda respublika hududida qonuniy faoliyat yuritish uchun barcha zarur sharoitlar yaratilganini inobatga olib, Markaziy bank barcha yuridik va jismoniy shaxslarga chet el valyutasini sotib olishda istisnosiz tijorat banklariga murojaat qilishni tavsiya qiladi.
Manba: www.cbu.uz
Chet el valyutasi oldi-sotdisi bo‘yicha bank xizmatlari ommabopligini ta’minlash bo‘yicha ko‘rilayotgan chora-tadbirlar to‘g‘risida